قانون مهریه همواره یکی از مباحث داغ و چالش‌برانگیز در حوزه حقوق خانواده بوده است که در طول سال‌ها، مشکلات متعددی را برای زوجین و جامعه به همراه داشته است. اخیراً طرح جدید اصلاح قانون مهریه که در تاریخ ۲۹ مهر اعلام وصول شد، با هدف کاهش مشکلات و ایجاد تعادل بیشتر در این حوزه منتشر شده است. در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف این طرح پرداخته و تغییرات پیشنهادی را مرور می‌کنیم.
قانون مهریه در ایران
مهریه یکی از ارکان اصلی ازدواج در ایران است که در قوانین حقوقی و شرعی به عنوان تعهد مالی مرد نسبت به زن تعریف شده است. این قانون که ریشه در فرهنگ اسلامی و ایرانی دارد، به عنوان پشتوانه‌ای مالی برای زن و همچنین نشانه‌ای از احترام مرد به زن در نظر گرفته می‌شود.
ضرورت اصلاح قانون مهریه؛ چرا تغییرات لازم است؟
مهریه، به عنوان یکی از ارکان اصلی ازدواج در فرهنگ ایرانی، نقش‌های متعددی در حفظ حقوق زنان و تأمین مالی آنها ایفا کرده است. با این حال، قوانین فعلی مهریه با چالش‌های زیادی همراه بوده که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش زندانیان به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه: بسیاری از مردان به دلیل نوسانات اقتصادی و افزایش شدید قیمت سکه و طلا، از پرداخت مهریه عاجز شده و به زندان افتاده‌اند. این موضوع نه تنها به فروپاشی خانواده‌ها منجر شده، بلکه هزینه‌های روانی و اقتصادی سنگینی را به جامعه تحمیل کرده است.
- عدم شفافیت در ثبت مهریه: ثبت مهریه خارج از سند نکاحیه، یکی دیگر از عوامل بروز اختلافات حقوقی است. عدم شفافیت در ثبت و توافقات مرتبط، گاه منجر به تضییع حقوق یکی از طرفین می‌شود.
- تأثیر نوسانات اقتصادی: ارزش مهریه با تغییرات شدید در قیمت‌ها، به چالشی بزرگ برای زوجین تبدیل شده است. مهریه‌های تعیین‌شده گاه به مبالغ غیرقابل پرداخت تبدیل شده‌اند که باعث افزایش دعاوی حقوقی مرتبط می‌شود.
- فشار بر نظام قضایی: تعداد زیاد دعاوی مربوط به تعدیل اقساط مهریه، بار سنگینی را بر دادگاه‌ها تحمیل کرده و رسیدگی به سایر پرونده‌ها را به تأخیر انداخته است.
تغییرات کلیدی در طرح اصلاح قانون مهریه
این طرح با تمرکز بر رفع مشکلات موجود و تسهیل فرایندها، شامل تغییرات زیر است:
- الزام ثبت مهریه در سند رسمی نکاحیه: یکی از تغییرات مهم، ممنوعیت ثبت مهریه خارج از سند ازدواج است. این اقدام به شفافیت بیشتر و کاهش اختلافات حقوقی کمک خواهد کرد.
- پرداخت حق‌الثبت مهریه: در این طرح، پرداخت مبلغی بر اساس میزان مهریه به عنوان حق‌الثبت الزامی شده که درآمد حاصل از آن به خانواده‌های نیازمند اختصاص می‌یابد.
- حذف مجازات حبس با ارائه دادخواست اعسار: یکی از اصلاحات کلیدی، جلوگیری از زندانی شدن مردان به صرف ارائه دادخواست اعسار است. این تغییر می‌تواند فشارهای اجتماعی و روانی ناشی از ناتوانی در پرداخت مهریه را کاهش دهد.
- تعدیل ساده‌تر اقساط مهریه: با توجه به نوسانات شدید اقتصادی، فرآیند تعدیل اقساط ساده‌تر شده و دادگاه‌ها موظف به رسیدگی فوری به این درخواست‌ها خواهند بود.
- تعیین سقف برای مهریه‌های سنگین: برای جلوگیری از افزایش فشار مالی و حقوقی بر زوجین، سقفی منطقی برای مهریه‌های سنگین در نظر گرفته شده است.
مزایای طرح اصلاح قانون مهریه
- حفظ حقوق طرفین: این طرح تلاش می‌کند تا حقوق زوجین را به‌طور متوازن حفظ کند و از فشارهای غیرضروری جلوگیری نماید.
- کاهش دعاوی قضایی: با ساده‌سازی قوانین و رویه‌ها، حجم پرونده‌های مرتبط با مهریه کاهش خواهد یافت.
- حمایت از خانواده‌های نیازمند: درآمد حاصل از حق‌الثبت مهریه می‌تواند به بهبود شرایط اقتصادی خانواده‌های کم‌بضاعت کمک کند.
- کاهش تنش‌های خانوادگی: قوانین جدید، با ایجاد شفافیت و تعادل بیشتر، به کاهش اختلافات و تنش‌های زناشویی کمک خواهند کرد.
جمع‌بندی
طرح اصلاح قانون مهریه، گامی بزرگ در جهت عدالت و کاهش مشکلات حقوقی و مالی در روابط زناشویی است. تغییرات پیشنهادی، از جمله الزام ثبت مهریه در سند رسمی، حذف حبس به صرف ارائه دادخواست اعسار، و تسهیل تعدیل اقساط، نه تنها زندگی زوجین را آسان‌تر می‌کند بلکه به بهبود عملکرد نظام قضایی و عدالت اجتماعی کمک خواهد کرد.
توصیه: برای استفاده بهتر از قوانین جدید و جلوگیری از بروز مشکلات آینده، توصیه می‌شود که هنگام ثبت مهریه از مشاوره حقوقی متخصص استفاده شود. وکیلان مجرب می‌توانند راهنمایی‌های لازم را ارائه کرده و مسیر زندگی زناشویی را هموارتر کنند.
