مهریه چیست و چرا اهمیت دارد؟
مهریه مبلغی است که در زمان عقد نکاح به عنوان هدیه‌ای از سوی مرد به زن تعیین می‌شود. این مبلغ می‌تواند به صورت نقدی، طلا، ملک یا هر چیز دیگری باشد که ارزش مالی داشته باشد.
شرایطی که مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد
با اینکه مهریه حق زن است و به محض وقوع عقد نکاح به او تعلق می‌گیرد، اما در برخی شرایط خاص، زن ممکن است از این حق محروم شود. در ادامه به 6 مورد از مواردی که باعث عدم تعلق مهریه به زن است اشاره خواهیم کرد:
1. عدم وقوع رابطه جنسی (نزدیکی)
اگر پس از عقد، رابطه جنسی بین زوجین برقرار نشده باشد و طلاق رخ دهد، زن تنها مستحق دریافت نصف مهریه است. این قانون به منظور رعایت عدالت میان طرفین در نظر گرفته شده است.
2. باطل بودن عقد نکاح
در صورتی که عقد نکاح به دلایلی مانند وجود موانع شرعی یا قانونی باطل اعلام شود:
- اگر نزدیکی رخ نداده باشد، زن مستحق هیچ بخشی از مهریه نیست.
- اگر نزدیکی انجام شده باشد و زن از بطلان عقد آگاه نبوده باشد، مستحق مهرالمثل است.
3. فوت یکی از زوجین قبل از نزدیکی
اگر پیش از برقراری رابطه جنسی یکی از زوجین فوت کند و مهریه در عقد مشخص نشده باشد، زن حقی برای دریافت مهریه ندارد.
4. بخشش مهریه توسط زن
زن می‌تواند با استفاده از اسناد رسمی یا در دادگاه، مهریه خود را ببخشد. در این صورت، حق مطالبه مهریه از او سلب می‌شود.
5. عدم تعیین مهریه در عقد موقت
در عقد موقت، مهریه باید به طور مشخص تعیین شود. در غیر این صورت، عقد باطل است و زن حقی به مهریه ندارد.
6. فسخ نکاح قبل از نزدیکی
اگر عقد نکاح به دلیل وجود عیوب یا شرایط خاص فسخ شود و رابطه جنسی برقرار نشده باشد، زن حقی به مهریه ندارد.
عدم تعلق مهریه به زن باکره
بر اساس ماده 1092 قانون مدنی، زن در شرایط خاصی می‌تواند مستحق تمام یا نصف مهریه باشد. اگر زنی در طول زندگی مشترک و پیش از طلاق همچنان دوشیزه (باکره) باشد، امکان مطالبه تمام مهریه را دارد. اما در صورت طلاق پیش از نزدیکی، زن تنها مستحق دریافت نصف مهریه است.
تفاوت باکره بودن زن و باطل بودن عقد در تعلق مهریه
عدم تعلق مهریه در طلاق خلع
مهریه در طلاق خلع به عنوان یک عامل تعیین‌کننده در این نوع طلاق مطرح است. در طلاق خلع، زن به دلیل کراهتی که از شوهر دارد، مهریه یا بخشی از آن را به شوهر می‌بخشد تا او را راضی به طلاق کند. این بخشش که به آن فدیه گفته می‌شود، می‌تواند شامل تمام مهریه، بخشی از آن، یا حتی مالی غیر از مهریه باشد. با این حال، اگر زن در دوران عده از این بخشش رجوع کند و مهریه خود را دوباره مطالبه نماید، طلاق خلع به طلاق رجعی تبدیل می‌شود. در چنین شرایطی، شوهر نیز می‌تواند به زن رجوع کرده و زندگی مشترک را از سر بگیرد. بنابراین، مهریه در طلاق خلع نه‌تنها یک ابزار برای جلب رضایت شوهر جهت طلاق است، بلکه در صورت رجوع زن به آن، می‌تواند مسیر طلاق را تغییر دهد.
تفاوت ابراء و بخشش مهریه
- ابراء: زن از حق مهریه به صورت کامل صرف‌نظر می‌کند و شوهر دیگر تعهدی به پرداخت آن ندارد.
- بخشش: زن مهریه را به شوهر واگذار می‌کند، اما ممکن است در برخی شرایط خاص، مانند طلاق خلع یا مبارات، از این بخشش رجوع کند.
چگونه می‌توان مهریه را دریافت کرد؟
برای دریافت مهریه، زن می‌تواند به سه روش اقدام کند:
- از طریق اجرای ثبت: مراجعه به اداره ثبت اسناد و درخواست اجرای مهریه.
- طرح دعوی در دادگاه خانواده: ارائه دادخواست مهریه در دادگاه.
- از طریق توافق: توافق با شوهر برای پرداخت مهریه به صورت اقساطی یا کامل.
سوالات متداول درباره مهریه
آیا زن می‌تواند در عقد موقت مهریه نداشته باشد؟
خیر، در عقد موقت مهریه باید حتماً تعیین شود. عدم تعیین مهریه باعث بطلان عقد می‌شود.
اگر زن شرط کند که مهریه نمی‌خواهد، آیا این شرط معتبر است؟
بله، شرط عدم تعلق مهریه در صورت رضایت زن و ذکر در عقدنامه معتبر است.
آیا مرد می‌تواند از پرداخت مهریه سر باز زند؟
مرد موظف به پرداخت مهریه است، مگر در شرایطی که زن از آن صرف‌نظر کرده یا یکی از موارد ذکر شده درباره عدم تعلق مهریه اثبات شود.
آیا زن می‌تواند پس از بخشش مهریه دوباره آن را مطالبه کند؟
بله، در موارد خاص مانند طلاق خلع، زن می‌تواند از بخشش مهریه رجوع کند.
جمع‌بندی
مهریه یکی از مهم‌ترین حقوق مالی زن است که به محض عقد نکاح به او تعلق می‌گیرد. با این حال، شرایط خاصی وجود دارد که می‌تواند این حق را از زن سلب کند. آگاهی از این شرایط به زن و مرد کمک می‌کند تا در زندگی مشترک با آگاهی بیشتری تصمیم بگیرند.
نقش وکیل متخصص در دعاوی مهریه
مهریه به عنوان یکی از پیچیده‌ترین موضوعات در دعاوی خانوادگی، نیازمند آگاهی کامل از قوانین و رویه‌های قضایی است. پرستو رحیمیان ثابت، وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه، با تجربه‌ای ارزشمند در این حوزه، می‌تواند راهنمایی حرفه‌ای و موثری برای زوجین باشد. ایشان با بررسی دقیق شرایط هر پرونده و ارائه راهکارهای قانونی، به مراجعین کمک می‌کند تا حقوق خود را به بهترین شکل ممکن استیفا کنند. بهره‌گیری از خدمات وکلای متخصص مانند پرستو رحیمیان ثابت، تضمینی برای کاهش تنش‌ها و تسریع در روند رسیدگی به دعاوی مهریه است.
